Fiilde çatı ve test

FİİLLLERDE ÇATI (Konu Anlatımı,Çözümlü Örnekler,Test)




FİİLLERDE ÇATI
Yüklemlerin özne ve nesne ile olan ilişkisine çatı denir. Çatı özelliği, sadece fiil cümlelerinde geçerlidir; isim cümlelerinde çatı özelliği aran­maz. Çatılar, iki başlık altında incelenir:
A. Özne - Yüklem ilişkisine Göre
B. Nesne - Yüklem İlişkisine Göre



FİİLLERDE ÇATI
Yüklemlerin özne ve nesne ile olan ilişkisine çatı denir. Çatı özelliği, sadece fiil cümlelerinde geçerlidir; isim cümlelerinde çatı özelliği aran­maz. Çatılar, iki başlık altında incelenir:
A. Özne - Yüklem ilişkisine Göre
B. Nesne - Yüklem İlişkisine Göre

A. ÖZNE - YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE
1) Etken Fiiller:
Etken çatılı fiiller, gerçek öznesi olan fiiller­dir. Etken fiillerde çatı eki olmaz. Özne, yapıcı öz­nedir ve bellidir:
— Sınava girdik. (Özne "biz")
Yüklem
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Kimsesiz odanda kış geceleri
İçin ürperdiği demler beni an (Özne "sen")
Yüklem
— Çocuklar bahçeye çıktılar.
Özne Yüklem
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Belediye işçileri, şehrin caddelerini gece yarısından sonra temizliyordu.
Özne Yüklem
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Sen de kaybedeceksin, sevgiyi ve umudu.
Özne Yüklem
— Sirkeyi, sarmısağı düşünen paçayı içemez.
Özne Yüklem
Bu cümlelerde özneler yüklemdeki eylemi yapan gerçek öznelerdir. Fiiller de çatı eki alma­dıklarından etken çatılıdır.

2. Edilgen Fiiller:
Fiil kök ya da gövdelerine "-il, -in" çatı ekle­rinden biri getirilerek oluşturulan; gerçek öznesi bulunmayan fiiller, edilgen çatılıdır. Etken çatılı cümlede nesne görevindeki öğe, edilgen çatıda "sözde özne" görevini üstlenir. Yani sözde özne, yüklemdeki eylemi yapan gerçek özne değil; yük­lemdeki eylemden etkilenen öznedir:

<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Annem bulaşıkları yıkadı. (Etken)
Gerçek Nesne Yüklem
özne
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Bulaşıklar yıka(n)dı. (Edilgen)
Sözde özne Yüklem

<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->O, bu işten de kov(ul)du. (Edilgen)
Sözde özne Yüklem

— Binanın etrafı kuşat (ıl) mıştı. (Edilgen)
Sözde özne Yüklem

<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Yüzbaşı, savaşta kolundan yarala (n)ır. (Edilgen)
Sözde özne Yüklem

Yukarıdaki cümlelerde "bulaşıklar, o, binanın etrafı, yüzbaşı"; "yıkama, kovma, kuşatma ve ya­ralama" eylemlerini gerçekleştiren "gerçek özne" değil; sadece bu eylemlerden etkilenen öğelerdir. Yani sözde öznelerdir.

3. Dönüşlü Fiiller:
Öznenin hem yapıcı hem de yapılan işten et­kilenen durumda bulunduğu cümlelerin yüklemle­ri dönüşlü çatılıdır. Dönüşlü fiiller de mutlaka "-il, -in" çatı eklerini alır. Fiilin dönüşlü ya da edilgen oluşu kimi zaman tek başına anlaşılmaz. Cümle­nin bütününe bakmamız gerekir:
<!--[if !supportLists]-->I. <!--[endif]-->Amcam vitrinleri süsledi. (Etken)
Özne Yüklem
II. Vitrinler süslendi. (Edilgen)
Sözde özne Yüklem
<!--[if !supportLists]-->II. <!--[endif]-->Ayşe, ayna karşısında saatlerce süslendi. (Dönüşlü)
Özne Yüklem

I. cümlede süsleme eylemini yapan gerçek özne "amcam" olduğu için yüklem etken çatılıdır.
II. cümlede süsleme eylemini yapan belli de­ğil; "vitrinler" sözde özne olarak kullanılmıştır. Bu yüzden yüklem edilgendir.
III. cümlede hem süsleme eylemini yapan hem de bu eylemden etkilenen "Ayşe"dir. Özne hem eylemi yapan hem de bu eylemden etkilenen öge olduğu için, "süslendi" eylemi dönüşlü ol­muştur.
— Adam durmadan övünüyor.
— Görevli memur, zanlının üzerine atıldı.
— Onlar, diğer daireye taşındılar.
— işe gitmeden önce mutlaka yıkanır.

4. İşteş Fiiller:
Fiil kök ya da gövdelerine "-ş; -ış, -iş, -uş, -üş" çatı eklerinden biri getirilerek oluşturulur. Bu tür eylemler, karşılıklı, ortaklaşa ya da nitelikte eşitlik anlamı taşır. Bu açıdan işteş fiilleri üç grup­ta inceleyebiliriz:

I. Karşılıklı Yapma:
— Yıllarca mektuplaştık.
— Bu akşam da görüşeceğiz.
— iki araç da orada çarpışmış.
— Küs kardeşler kucaklaştılar.
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->iki lider, el sıkıştı.

UYARI :
"barışmak, güreşmek, kavuşmak ... gibi fiiller de işteştir. Bunların çatı eki almadan önceki et­ken biçimlerini uzun süre kullanmadığımız için unutmuşuz.

II. Ortaklaşa - Birlikte Yapma :
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Çocuklar, babalarından kalan mirası bölüş­müşler.
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Patlamayı duyan herkes kaçıştı,
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]--> Kapıların açılmasıyla içeri doluştular,
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]--> Kuzular meleşiyor.
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]--> Fıkrayı duyanlar gülüştüler.

III. Nitelikte Eşitlik:
Herhangi bir varlığın, olmayan bir özelliği sonradan kazanması anlamı vardır. Yani nitelikte eşitlik bildiren fiillerin yüklem olarak kullanıldıkları cümlelerde, aldıkları özneler nitelik değiştirerek fi­ildeki varlığın özelliğini kazanır:

Su buharlaştı.
Özne Yüklem
(Su, buharın özelliğini / niteliğini kazanmış; onun gibi olmuştur.)
— Çimento taşlaşmış.
— Boyalar matlaşmış,
— Çocuk aptallaştı.
— Etraf güzelleşmiş, vb.

B. NESNE - YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE
1) Geçişli Fiiller:
Kimi fiillerin yüklem olduğu cümleler nesne kabul eder, kimi fiillerin yüklem olduğu cümleler de nesne kabul etmez. Nesne kabul edebilen fiil­lere geçişli fiiller denir.
"Neyi ve kimi" sorularına cevap veren fiiller nesne alabilir.

— Bu tür programları artık izlemiyorum. (Neyi? - Bu tür programlan)
<!--[if !supportLists]-->— <!--[endif]-->Annemi de aramışlar. (Kimi? - Annemi)

UYARI:
"Neyi" ya da "kimi" yanıltıcı da olabilir. Oysa "onu" sözcüğünü fiilin başına getirirsek hiç ya­nılmayız:
— Tırnakları çok uzamıştı.
Bu cümleye "Neyi uzamıştı?" diye sorduğu­muzda "tırnakları" sözcüğü cevap olarak algıla­nabilir. "Tırnaklan" öznedir, "onu" sözcüğünü yüklemden önceye getirirsek yanılmayız. Ka­bul edenler geçişli, edemeyenler geçişsiz olur:
"Onu uzamıştı" diyemiyoruz, "uzamıştı" fiili "onu" sözcüğünü kabul etmez.

Örnekler:
oku (mak)
gör (mek)
sev (mek)
işit (mek)
tanı (mak)
yaz (mak)
çiz (mek)
kes (mek)
Bu fiillerin tamamı "onu" nes­nesini kabul ettikleri için geçiş­lidir.

2. Geçişsiz Fiiller:
Yüklem olduklarında nesne alamayan fiillere geçişsiz fiiller denir. Geçişsiz fiiller "onu" nesnesi­ni kabul etmez.

Örnekler:
doy (mak)
gül (mek)
uza (mak)
gel (mek)
git (mek)
yetiş (mek)
otur (mak)
Bu fiiller "onu" nesnesini ka­bul edemedikleri için geçiş­sizdir.
3. Oldurgan Filler:
Geçişsiz fiiller "-(i)r, -(i)t, -tir" çatı eklerinden uygun olanı aldıklarında nesne alabilir duruma gelirler. Bu tür fiillere oldurgan fiiller denir. Baş­ka bir deyişle; aslı geçişsizken çatı ekleri yardı­mıyla geçişli olan fiiller oldurgan olur:
Geçişsiz
Oldurgan

uyu (mak)
Uyu –t (mak)

doy (mak)
doy -ur (mak)

uza (mak)
uza –t (mak)(Tırnak)

büyü (mek)
Büyü-t (mek)

gül (mek)
gül -dür (mek)

"uyu(mak)"
nesne almaz;

"uyu-t (mak)nesne alır.

NOT:


Geçişli hale getirilirken ses değişimine uğrayan

fiiller de vardır:


Geçişsiz
Oldurgan

gel (mek)
-> getir (mek)

git (mek)
':> götür (mek)

kalk (mak)
-> kaldır (mak)



4. Ettirgen Fiiller:
Geçişli fiiller "- (P)r, - (T)t, -tir" çatı eklerini aldıklarında geçişlilik derecelerini arttırırlar. Bu tür fiillere de "ettirgen fiiller" denir. Bunlarda her çatı eki, eylemi bir başka kişiye yaptırtmış olur:

Kitabı okudum. (I. kişi)
Kitabı oku-t-tum. (II. kişi)
Kitabı oku- t-turdum. (III. kişi)
Kitabı oku –t-tur-t-tum. (IV. kişi)

NOT:
İkiden fazla çatı eki alan fiiller nadir olarak kul­lanılır.
Geçişli
Ettirgen

çiz (mek)
çiz (dir)(mek)

al (mak)
Al-dır (mak)

tanı (mak)
Tanı-t (mak)

oku (mak)
Oku-t (mak)

sev (mek)
sev (dir)(mek)



UYARILAR:
1. Kimi sesteş fiiller, anlamlarına göre geçişli ya da geçişsiz olabilirler. Sözgelimi, "yüz­mek" fiili hem geçişli hem de geçişsizdir:
Çoban koyunun derisini güzelce yüzdü. (Geçişli)
Çocuklar akşama kadar havuzda yüzdü. (Geçişsiz)
2. Yüklemi geçişsiz fiillerden oluşan cümleler edilgen çatıya dönüştürüldüklerinde bu tür cümlelerde özne olmaz:
Sınıf bu fıkraya çok güldü. Özne (Etken - geçişsiz)
Bu fıkraya çok gül (ün)dü. (Özne yok) (Edilgen - geçişsiz)



ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER
ÖRNEK - 1 (ÖSS - 2002):
Anneleri yaramazlık yapan çocuklara söylendi.
Bu cümlenin yüklemiyle aşağıdaki cümleler­den hangisinin yüklemi arasında çatı yönün­den benzerlik vardır?
A) Toplantıda önemli kararlar alındı.
B) Bayram bu yıl daha coşkulu kutlandı.
C) Okul arkadaşlarını karşısında görünce çok sevindi.
D) Üyelere verilen kartların tümü yenilendi.
E) Törende çağdaş ozanlardan şiirler okundu.
ÇÖZÜM:
Örnek cümledeki "söylendi" yüklemi, dönüşlü bir fiildir. Çünkü söyleme eylemini yapan "anneleri", bu eylemden etkilenen de yine "anneleri'dir. A, B, D ve E seçeneklerindeki "alındı, kutlandı, yenilen­di ve okundu" yüklemleri edilgen çatılı fiillerdir. C seçeneğindeki "sevindi" fiili ise dönüşlüdür. Çün­kü eylemi yapan ve eylemden etkilenen aynı kişi­dir. Doğru cevap (C) seçeneğidir.
ÖRNEK - 2 (ÖSS - 2003):
Oyunda, üç arkadaşın 1980'den bugüne kadar gelen birlikteliği, zaman zaman mizahi, zaman za­man da hüzünlü bir dil kullanılarak anlatılıyor.
Bu cümleyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangi­si yanlıştır?
A) ilgeç vardır.
B) Sıfat - fiil vardır.
C) Yüklem, çatısı bakımından etkendir.
D) Zarf tümlecinde ikileme yer almıştır.
E) Belgisiz sıfat kullanılmıştır.
ÇÖZÜM:
"kadar" ilgeçtir. "gelen" sıfat - fiildir.
Zarf tümlecinde "zaman zaman" ikilemeleri kul­lanılmıştır.
"bir dil"deki "bir" sözcüğü, belgisiz sıfattır.
"anlatılıyor" yüklemi etken çatılı değil, edilgen ça­tılıdır.
Doğru cevap (C) seçeneğidir.

ÖRNEK - 3 (ÖSS - 2005):
(I) İçine kapanmış olan Anadolu dağları, sessizli­ğini, bilge dalgınlığında sürdürür zamanın akışı içinde. (II) Kendi dilince söyler türküsünü, kendi gönlünce sürer yaşamını. (Ill) Dağlar vardır, yüre­ğinden eski uygarlıklar gülümser çağımıza. (IV) İş­te bundan dolayı birçok efsaneyi bağrında yaşatır bizim Anadolu dağları. (V) Anadolu'nun en eski sahiplerinden şimdikilere değin olanları anlatır bi­ze.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han­gisinin yüklemi, çatısı bakımından geçişsizdir?
A)l. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM :
Bir fiilin geçişsiz olması demek, o fiilin istense de nesne alamaması demektir. Bir başka deyişle ge­çişsiz fiiller nesne buldurucu "neyi, kimi" sorula­rına cevap veremeyen fiillerdir. Numaralanmış cümlelerin yüklemlerini sırayla inceleyelim:
I. cümlede sürdürür yüklemi "Neyi sürdürür?" so­rusuna "sessizliğini sürdürür" cevabını; II. cümle­de "söyler ve sürer." yüklemleri "Neyi söyler?" sorusuna "türküsünü söyler." "Neyi sürer?" soru­suna "yaşamını sürer" cevabını; IV. cümlede "ya­şatır" yüklemi "Neyi yaşatır?" sorusuna "birçok efsaneyi yaşatır" cevabını; V. cümlede "anlatır" yüklemi "Neyi anlatır?" sorusuna "Anadolu'nun en eski sahiplerinden şimdikilere değin olanları
anlatır." cevabını verir. I., II., IV. ve V. cümledeki yüklemler nesne alabildikleri için geçişlidir. Ancak III. cümledeki "gülümser" yüklemi "Neyi veva kimi gülümser?" sorusuna cevap veremez. Yani nesne alamaz, bu nedenle III. cümledeki yüklem çatısı bakımından geçişsizdir.
Doğru cevap (C) seçeneğidir.

ÖRNEK - 4 (ÖSS - 1990):
Aşağıdaki atasözlerinden hangisinin yüklemi geçişli bir fiildir?
A) Araba devrilince yol gösteren çok olur.
B) Boş çuval ayakta durmaz.
C) Kurunun yanında yaş da yanar.
D) Gülü seven dikenine katlanır.
E) Ayağını yorganına göre uzat.
ÇÖZÜM :
Verilen cümleler nesne - yüklem ilişkisi açısından incelendiğinde "olmak, durmak, yanmak, katlan­mak" fiillerinin yüklem olarak kullanıldıkları görü­lür. Bu fiiller geçişsiz olduğundan nesne alama­mışlardır. "E" seçeneğinde, yüklem olan fiil "uzat­maktır. Nesne alabilme özelliği olan bu fiil geçiş­lidir. Zaten cümlede "ayağını" nesnesi de kullanıl­mıştır.
Doğru cevap (E) seçeneğidir.

ÖRNEK - 5 (ÖSS - 1992):
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz­cük, çatı bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Seni darıltmak istemiyorum.
B) Bu konuyu birlikte seçmiştik.
C) Seni durakta çok bekledim.
D) Onun için bu kadar üzülmemelisin.
E) Önerdiğin kitabı alacağım.
ÇÖZÜM:
Fiiller çatı yönünden incelenirken hem özne -yüklem, hem de nesne - yüklem ilişkisine bakılır. Özne - yüklem ilişkisine göre incelediğimizde bü­tün sözcüklerin "etken" fiil olduğu, çatı farkı ol­madığını görürüz. Oysa, nesne - yüklem ilişkisine göre incelediğimiz zaman "istemiyorum, seçmiş­tik, bekledim, alacağım" sözcüklerinin (fiillerinin) "neyi, kimi" sorularına cevap verdiklerini, yani "geçişlilik" özelliği yansıttıklarını görürüz. D seçe-neğindeki "üzülmemelisin" sözcüğü (fiili) bu soru­lara cevap veremez; geçişsiz bir fiildir. Doğru cevap (D) seçeneğidir.
ÖRNEK - 6 (ÖSS - 1997):
(I) Köşedeki masaya oturdu. (II) Eldivenlerini çıka­rıp yanına koydu. (III) Usulca çantasını açtı. (IV) Küçük el aynasını çıkardı. (V) Yüzünü uzun uzun inceledi.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangi­sinin yüklemi geçişsiz bir fiildir?
A)l. B) II. C)lll. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM:
"Koydu, açtı, çıkardı ve inceledi" yüklemleri "onu" nesnesini kabul edebilen geçişli fiillerdir. I. cümle­deki "oturdu" fiili, "onu" nesnesini kabul edeme­yen geçişsiz bir fiildir.
Doğru cevap (A) seçeneğidir.

TEST

1. (I) Bir vapur yanaşıyor Eminönü'ndeki vapur iskelesine. (II) Martılar ona çığlıklarıyla eşlik ediyor. (Ill) Günün ilk ışıklarıyla birlikte insan­lar birer ikişer çıkıyorlar kaldırımlara. (IV) Yol kenarındaki taksiler, gecenin yorgunluğunu atıyor. (V) Caminin avlusundaki güvercinler uçuşuyor.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçişli bir fiildir?
A)l. B) II. C) III. D) IV. E) V.

2. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem çatı bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Melekler dolanır bu kuytu yerde.
B) Ufukta pas tuttu birdenbire yaz.
C) Akşam, sanki boşluk içime dolar.
D) Rüzgârda bir kadın, saçını yolar.
E) Gün çabuk geçti, akşam tez oldu.

3. I. Yaşlı kadın odasında söylendi, durdu.
II. Kurallar ona da söylenmemiş mi?
III. Bütün koridorlar yıkanmış.
IV. Herkes kazandığıma çok sevinmişti.
V. Son olarak parkta görülmüştü.
Yukarıdaki cümlelerde altı çizili fiillerden hangileri dönüşlü çatılıdır?
A) I. ve II. B)l. ve IV. C) I. veV.
D) II. ve III. E) II. ve IV.

4. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi nesne -yüklem ilişkisi bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Dost başa düşman ayağa bakar.
B) Görünen köy kılavuz istemez.
C) Ayağını yorganına göre uzat.
D) İyilik eden iyilik bulur.
E) Duvarı nem, insanı gam yıkar.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı özelliği aranmaz?
A) Bu kitabı, yakınlarım için bir kolaylık ol­sun diye yazdım.
B) Ben, kendimi olduğum gibi anlatıyorum.
C) Burada kusurlarım apaçık görülecektir.
D) Kendime şeref kazandırmak aklımdan hiç geçmedi.
E) Anlattığım hayat, yalın ve gösterişsizdir.

6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem, geçişli bir eylemdir?
A) Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyo­rum.
B) Sanki beni bekleyen bir hayal görüyo­rum.
C) Geceler toprağa benimle inmiş.
D) Bana, yakan gözlerle bir kerecik baktı­nız.
E) Gidiyor, gidiyor nurdan heykeller.

7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem, oldurgan bir fiildir?
A) Otuz üç yıl, saatim işlemiş, ben durmu­şum.
B) Alıp beni götürsün, tam dört inanmış adam.
C) Bana, gerçekleri söyledi her biri.
D) Onu bir kez gördüm bundan altı yıl ev­vel.
E) Yıllarca gezdirdim hoyrat başımı.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne -yüklem ilişkisi "Çocuklar gün boyu çalıştı­lar." cümlesindekiyle aynıdır?
A) O akşam, kötü haber duyuldu.
B) Evin etrafı kuşatılmıştı.
C) Eşyalar, dördüncü kata taşındı.
D) Gerçek dostluğun ne olduğunu bilirim.
E) Yarışmanın kuralları açıklandı.
9. İçimde damla damla bir korku birikiyor;
I
Sanıyorum, her sokak başını kesmiş, devler.
II III
Üstüme camlarını, hep simsiyah, dikiyor.
IV
Gözüne mil çekilmiş, bir âmâ gibi evler.
V
Yukarıdaki dizelerde numaralı sözcükler­den hangisi, çatısı bakımından ötekiler­den ayrılır?
A)l. B) II. C) III. D) IV. E)V.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, dönüşlü bir fiildir?
A) Çektiği fotoğraflarla durmadan övünü­yordu.
B) En kaliteli halılar burada dokunuyor.
C) Bu ağaçların hepsi budanacak.
D) Her gece bütün cadde yıkanıyordu.
E) Çimler her gün sulanmalıydı.

11. Aşağıdakilerden hangisi özne - yüklem ilişkisi yönünden ötekilerden farklıdır?
A) Kampta sabaha kadar şarkılar söylendi.
B) Başarılı öğrencilere ödülleri verildi.
C) Çocuğundan haber alamayan yaşlı ka­dın kaygılandı.
D) Perdeler yeni ütülendi.
E) İzinsiz gösteri yapanlar çok geçmeden yakalandı.

12. Aşağıdakilerin hangisinde yüklem edilgen çatılı bir fiildir?
A) Her dakikasını ayrı hatırlarım Erenköy'de geçen zamanın
B) Bir gün bizim de dokunacak Atlasımız çalışkan ellerde
C) Süzüyor ufukta bir kızıl yeri İçi karanlıkla dolu gözleri
D) Yanan bir kâğıtta küçük bir satır Yazı gibi akşam onu karartır
E) Yıllar bir gözyaşı olup da kaymış Nurlu ihtiyarın yanaklarında

13. İşteş fiiller genellikle nesne almaz. Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala aykırı bir kullanım vardır?
A) Onunla dershaneye gelirken karşılaştık.
B) Araya amcam girince barıştılar.
C) Artan yiyecekleri paylaştılar.
D) Bir ara gülüştüler.
E) Ağaçların gövdeleri iyice kalınlaşmıştı.

14. Aşağıdakilerin hangisinde özne, yaptığı işten yine kendisi etkilenmektedir?
A) Korkmasınlar diye amcam da yanlarında bulundu.
B) Yoksullara yiyecek, içecek ve yakacak yardımı yapıldı.
C) Bineceğimiz araçlar belli oldu.
D) Aşı yaptırmayan çocuklar hastalandı.
E) Tapular, dağıtılmaya başlandı.

15. I. Hazırlıklar kısa sürede tamamlandı.
II. At iyice huysuzlaştı.
III. Onun kendisini sevdiğini biliyordu.
IV. Araba kullanırken sağa sola bakmaz.
V. Yazdığı dörtlüğü yüksek sesle okudu.
Numaralanmış cümlelerden hangi ikisinin yüklemi hem özne - yüklem hem de nes­ne - yüklem ilişkisi bakımından özdeştir?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) ll.veV. D) III. ve V. E) IV. ve V.
16. Aşağıdakilerden hangisinin yüklemi dö­nüşlü bir eylemdir?
A) Kimlerle gideceğimiz konuşulacaktı.
B) Yürüyüş sonrası mutlaka yıkanırdı.
C) Gömleklerimin hepsi de çok güzel ütülenmişti.
D) Tasarı kabul edilmedi.
E) Takıların bir kısmı söylenmedi.

17. (I) Evimin balkonundan arka bahçelere baka­rak sonbaharı günü gününe izliyorum. (II) Sonbahar bu yıl da bana her zamankinden daha yakın geliyor. (Ill) Ama yine de yazın üzerimdeki etkilerinden bir türlü sıyrılamıyorum. (IV) Sanki avucumdan birdenbire kayıp gitti yaz. (V) Adalar Denizi'nin bol yıldızlı ge­celerinin tadına varamadan sonbahar geli­verdi.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçişli bir fiildir?
A)l. B) II. C) III. D) IV. E)V.


Cevap Anahtarı: 1)D 2)A 3)B 4)A 5)E 6)B 7)B 8)D 9)E 10)A 11)C 12)B 13)C 14)A 15)D 16)B 17)A