Noktalama İşaretleri

Noktalama İşaretleri
Noktalama işaretleri, yazıda anlamı aydınlatır, yanlış anlaşılmaların önüne geçer, okumayı düzenler ve kolaylaştırır. Bu işaretler duygu ve düşüncelerin daha açık anlatılmasına ve yazının düzenlenmesine yardımcı olur.


NOKTA (.)

** Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur: Bahçeye meyve ağaçları diktik.

** Tarihlerin yazılışında gün, ay, yıl rakamlarının arasına konur: 07.10.2005

** Saatlerin yazımında saatle dakikayı gösteren rakamların arasında kullanılır: Maç 20.30'da bitti.

** Sözcük kısaltmalarının sonunda kullanılır: Dr., Av., s. (sayfa)



VİRGÜL (,)

** Cümlelerin, eş görevli sözcüklerin, söz gruplarının arasında kullanılır.

Rüzgar esiyor, yağmur yağıyordu. (cümlelerin arasında kullanılmış)

Artık her evde bilgisayar, televizyon var. (eş görevli sözlerin arasında kullanılmış)

** Özne yüklemden uzak düşmüşse, özneden sonra konur.

Kardeşim, ödevlerini bitirdikten sonra sokağa çıktı.

** Mektuplarda hitaplardan sonra konur.

Sevgili Anneciğim, Canım Kardeşim,

** "evet" ve "hayır" gibi sözlerden sonra konur.

Hayır, sorular kolaydı.

** Cümlede ara söz göreviyle kullanılan açıklayıcı sözlerin başında ve sonunda kullanılır.

Aylin, sınıfımızın en çalışkanı, okula gelmedi.

Dayımı, Ankara'da olanı, çok özledim.



NOKTALI VİRGÜL (

** Öğeleri virgülle ayrılmış cümleleri bağlamak için kullanılır.

Aslı, dün hiç buraya uğramamış; sabahtan akşama kadar arkadaşlarıyla gezmiş.

** Virgülle ayrılmış tür ve grupları birbirinden ayırmada kullanılır.

Çocuğa defter, kitap; pantolon, gömlek aldık.

** Bazen bir öğeyi diğer öğelerden ayırmak için kullanılır.

Şii; roman, hikaye, deneme gibi türlerden çok farklıdır.






İKİ NOKTA (

** Açıklama yapılacak cümlelerden sonra kullanılır.

Konuyu kavramak için şunları yapmalısın: Dersi dinle ve bol bol tekrar yap.


** Tırnak içina alınmış alıntı sözlerden önce iki nokta konur.

Babam: "Ben de sizinle gelmem." dedi.

** Yazı içinde bir kişinin konuşmasını gösteren konuşma çizgisinden önce konur.


Adama:
- Çabuk dışarı çık, dedi.



SORU İŞARETİ (?)

** Soru anlamı taşıyan cümlelerin sonuna konur.

Burada neden bekliyorsunuz?



** Sıralı cümlelerin her ikisinde de soru anlamı varsa soru işareti ikinci cümlenin sonuna konur.

Benimle mi kalacaksın, onunla mı gideceksin?



** Bilinmeyen tarihleri göstermek için kullanılır.

Rıza Tevfik (? - 1949)

Not: Soru işaretinden sonra cümle büyük harfle başlar.






ÜÇ NOKTA (...)

** Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.

Dışaraıda yağmur havası, bende bir ağırlık...



** Benzer örneklerin devam ettiğini göstermek için konur.

Bahçede her türden çiçek vardı: gül, karanfil, papatya...



** Bir sözün alıntı olduğunu göstermek için kullanılır.

"...Az sonra elindeki dosyalarla içeri girdi."



TIRNAK İŞARETİ (" ")

** Alıntı sözler tırnak içine alınır.

"İstanbul gibi bir şehir var mı?" derdi.



** Cümlede vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.

Son yıllarda "internet" sözcüğü dilimize yapıştı.



** Eser adları tırnak içine alınır.

Halide Edip'in "Sinekli Bakkaléını okuyorum.






ÜNLEM İŞARETİ (!)

** Şaşma, kızma, acıma, beğenme gibi duyguları içeren cümlelerin veya sözlerin sonuna konur.

Ne kadar çok konuşuyorsun!
Ay, yine bacağıma ağrı saplandı!



**Parantez içinde kullanılan ünlem işareti cümleye alay, küçümseme anlamı katar.

Sınıfımızın en çalışkanı (!) Burak'tı.






KISA ÇİZGİ (-)

Bu işarete hece birleştirme çizgisi de denir.

** Satır sonuna sığmayan sözcükler bölünürken satırın sonuna konur.

...................okul-
dan geliyorum.



** Özel adlara getirilen çekim ekleri satır sonuna sığmıyorsa kesme işareti konur, kısa çizgi konmaz.

........................İstanbul'
dan



** Ara sözlerin başında ve sonunda kısa çizgi konur.

Anıl -pek sanmam ya- soruları çözmüş.



** Dil bilgisinde ekleri ayırmak için kısa çizgi kullanılır.

ki-tap-lar-dan, o-ku-lu-muz



** Aralarında nlam ilişkisi bulnan sözcükler arasına konur.

Okul-aile ilişkisi önemlidir.
Türk-Rus ilişkileri gerildi.


** Bir olayın başlangıc ve bitiş tarihleri arasına konur.

"Birinci Dünya Savaşı (1914 - 1918)"




KESME İŞARETİ (')

** Özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Her yıl Antalya'da birkaç ay kalır.



** Rakamlara ve kısaltmalara gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.

1990'da buraya geldik.
Arkadaşı TDK'de çalışıyormuş.



** Şiirlerde ölçüden dolayı ortaya çıkan hece düşmesini göstermek için kullanılır.

Karac'oğlan der ki burada durulmaz.






AYRAÇ (PARANTEZ)

** Cümle içindeki açıklamaların, ara sözlerin belirtilmesinde parantez kullanılır.

Tanpınar'ın (şair olarak bilinir) hem şiir, hem roman türünde başarılı eserleri vardır.



** Kimi sözcüklerin eş anlamlıları ayraç içinde gösterilir.

Eserlerinde çarpıcı tasvirlere (betimleme) yer verir.



** Yabancı sözcüklerin okunuşları parantez içinde verilir.

Bizdeki ilk çeviri roman Telemaque (Telemak)'tır.



* Tiyatro metinlerinde yapılacak hareketler parantez içinde yazılır.

Efendim, izninizle (değneği kaldırır), der.